जनकपुरधाम, १५ फागुन । मिथिलाको प्रमुख धार्मिक र सांस्कृतिक उत्सव, मिथिला परिक्रमा आजदेखि विधिवत रुपमा सुरु भएको छ । यो परिक्रमा यात्रालाई संसारकै सबैभन्दा लामो धार्मिक पदयात्रा मानिएको छ ।

१५ दिनसम्म चल्ने यस यात्रामा लाखौं साधु–सन्त र श्रद्धालुहरू नेपाल र भारतका विभिन्न स्थानबाट सहभागी हुनेछन् । यस परिक्रमालाई मिथिलाको ऐतिहासिक, पौराणिक र धार्मिक आस्थाको प्रतीकको रूपमा चिनिन्छ ।

मिथिला परिक्रमा प्राचीन मिथिला क्षेत्रको धार्मिक स्थल र मन्दिरहरूको महत्त्वलाई उजागर गर्ने प्रमुख धार्मिक यात्रा हो । परिक्रमाको प्रारम्भ जनकपुरधामबाट भएको छ । जहाँ किशोरीजीको डोला र कचुरी मठबाट मिथिला बिहारी भगवान रामचन्द्रको डोला यात्रा सुरु गरिएको छ । फागुन कृष्णपक्षको औंसीका दिन परिक्रमा प्रारम्भ हुने परम्परा अनुसार यात्रा शुरु भएको हो ।

परिक्रमा मार्गमा १ सय ३३ किलोमिटरको यात्रा तय गर्दै भक्तजनहरू विभिन्न धार्मिक स्थलहरूमा विश्राम गर्नेछन् । परिक्रमा नेपाल र भारतका प्रमुख धार्मिक स्थलहरूको माध्यमबाट अगाडि बढ्नेछ । यसले नेपाल र भारतबीचको सांस्कृतिक र धार्मिक एकताको प्रतीकका रूपमा काम गर्नेछ ।

मिथिला परिक्रमा यात्रामा सहभागी श्रद्धालुहरूले हरेक दिन विश्रामस्थलमा पूजा, भजनकिर्तन र धार्मिक उत्सवहरूको आयोजनासहित विश्राम गर्नेछन् । परिक्रमा मार्गका १५ विश्रामस्थलहरूमा धार्मिक पूजा र उत्सवहरू आयोजना गरिनेछन् । विश्रामस्थलहरूका मुख्य गन्तव्यहरू निम्नानुसार रहेका छन् :

पहिलो दिनः जनकपुरधामबाट यात्रा सुरु गरी हनुमाननगर पुगिन्छ । यहाँ १६० वर्ष पुरानो हनुमान मन्दिर रहेको छ ।
दोस्रो दिनः यात्रामा सहभागि श्रद्धालुहरू भारतको कल्याणेश्वरमा विश्राम गर्नेछन् ।
तेश्रो दिनः गिरिजास्थानमा विश्राम । यहाँ सीताजी र रामचन्द्रको पहिलो भेटको जनविश्वास छ ।
चौथो दिनः मटिहानी (नेपाल) पुगिन्छ । यहाँ पुरातात्विक महत्त्वका मन्दिर र पोखरीहरू रहेका छन् ।
पाँचौं दिनः महोत्तरीको जलेश्वरनाथ महादेवको दर्शनका लागि जलेश्वर पुगिन्छ ।
छैटौं दिनः मडई आइपुग्नेछन् । यहाँ मुनेश्वर महादेवको मन्दिर र आकर्षक पोखरीहरू छन् ।
सातौं दिनः धु्रव कुण्डमा विश्राम । यहाँ धु्रवजीको मन्दिर रहेको छ ।
आठौं दिनः कञ्चनवन हरिणमरी तथा हरिपुरको सीताराम मन्दिरमा विश्राम ।
नवौं दिनः पर्वता, यहाँ हनुमानजीको विशाल मन्दिर रहेको छ ।
दसौं दिनः धनुषाधाम, यहाँ भगवान रामले स्वयम्बरका लागि धनुष भाँचेको विश्वास गरिएको छ ।
एघारौं दिनः सतोषर, यहाँ राममन्दिर र पोखरी रहेका छन् ।
बार्हौ दिनः औरही, यहाँ भक्तजनहरू कमला नदीमा स्नान गरी रामजानकी मन्दिरको दर्शन गर्छन् ।
तेर्हौं दिनः विशौल (भारत) पुग्नेछन् ।
चौधौं दिनः करुणा, कल्याणेश्वर नजिकको स्थानमा विश्राम गर्नेछन् ।
पन्ध्रौ दिनः जनकपुरधाम आइपुग्नेछन् । यहाँ पञ्चकोसी परिक्रमा र अन्य मन्दिरहरूको दर्शन गरिनेछ ।

मिथिला परिक्रमा यात्राको महत्त्व केवल धार्मिक आस्थामा मात्र सीमित छैन, बरु यसले धार्मिक र सांस्कृतिक एकताको सन्देश पनि दिन्छ । प्रत्येक विश्रामस्थलमा विभिन्न पूजा, भजन कीर्तन र धार्मिक प्रवचनहरूको आयोजना गरिनेछ । यसले यात्रामा सहभागी भक्तजनहरूलाई आध्यात्मिक उन्नति र शान्ति प्राप्त गर्न सहयोग पुर्याउनेछ ।

मिथिला परिक्रमा यात्रामा लाखौं श्रद्धालुहरूको भीडको व्यवस्थापन गर्न सरकारी र गैरसरकारी संस्थाहरूले विशेष पहल गरेका छन् । यस क्रममा स्थानिय बासिन्दाले अन्न, दाउरा, पराल र अन्य आवश्यक सामग्री भक्तजनहरूलाई उपलब्ध गराउने परम्परा पनि कायम राखिएको छ । यसका साथै, यात्रामा सहभागी भक्तजनहरूको आवश्यकताका लागि पानी, सर्वत, औषधि र नास्ता जस्ता सामग्रीको व्यवस्था गरिन्छ ।

मिथिला परिक्रमा नेपाल र भारतका १३ विश्रामस्थल र २ विश्रामस्थल भारतको बिहार राज्यमा रहेका छन् । यसले नेपाल र भारतको बीचमा सांस्कृतिक र धार्मिक एकताको सन्देश फैलाउँछ । यो धार्मिक यात्रा मिथिलाको धार्मिक र सांस्कृतिक धरोहरलाई जीवित राख्न मद्दत पुर्याउँछ ।

यात्राको अन्त्यमा श्रद्धालुहरू जनकपुरधामको पञ्चकोसी परिक्रमा र अन्य मठ मन्दिरहरूको दर्शन गरेर घर फर्किन्छन् । यसरी, यो धार्मिक यात्रा मात्र एक साधारण यात्रा नभइ एक विशाल धार्मिक उत्सवको रूपमा परिणत भएको छ ।