जनकपुरधाम, ७ मंसिर । रामजानकी विवाहोत्सवअन्तर्गत चौथो दिन मनाइने महत्वपूर्ण परम्परा तिलकोत्सव आइतबार जनकपुरधाममा भव्य रूपमा सम्पन्न भएको छ ।

राम मन्दिरको प्राङ्गणमा बिहानैदेखि स्थानीयवासी र तीर्थालुहरूको उपस्थितिले वातावरण उल्लासमय बनेको थियो । हजारौँको सहभागितामा सम्पन्न यो परम्परागत कार्यक्रमले मिथिला–अयोध्या सांस्कृतिक एकता पुनः उजागर गर्यो ।

मैथिली संस्कृतिअनुसार बिहे सुनिश्चित भएपछि बेहुला–बेहुली दुवै पक्षबीच हुने औपचारिक ‘छिनोफानो’लाई तिलकोत्सव भनिन्छ । रामजानकी विवाह पञ्चमीका अवसरमा सुरु भएको सप्ताहव्यापी महोत्सवअन्तर्गत पर्ने यो कार्यक्रम प्रत्येक वर्ष विशेष आकर्षणको केन्द्र रहँदै आएको छ ।

यस वर्षको तिलकोत्सवमा राम मन्दिरका महन्थ राम गिरीले भगवान रामका पिता राजा दशरथको भूमिका निर्वाह गरे भने जानकी मन्दिरका उत्तराधिकारी महन्त रामरोशन दासले जनकको अवतार लिए । दुवै पक्षको उपस्थितिमा परम्परागत विधिअनुसार छिनोफानो सम्पन्न गरियो ।

कार्यक्रममा धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेम प्रसाद लुईंटेल, जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाका प्रमुख प्रहरी उपरिक्षक रुगम बहादुर कुँवर, जनप्रतिनिधि, अयोध्याबाट आएका साधुसन्तलगायत उच्च पदाधिकारीहरूको उल्लेख्य उपस्थिति थियो ।

सांस्कृतिक विधिअनुसार जनकको भूमिकामा रहेका महन्त दासले साधुसन्तलाई दोसल्ला ओढाइ सम्मान गरे । सम्मान आदान–प्रदानपछि दुवै पक्षका प्रतिनिधिहरूले अंगालो मारेर ‘सम्धी मिलन’ परम्परा पूरा गरे ।

कार्यक्रमभर मिथिलाको विशिष्ट हँस्यौली–ठट्यौली चलिरह्यो । बिहेको छिनोफानोका क्रममा बेहुलीपक्षले बेहुलापक्षलाई हँसिलो शैलीमा प्रश्न–जवाफ तथा व्यंग्यात्मक संवाद गर्ने पुरानो परम्परालाई दर्शकले निकै रमाइलोसँग नियाले ।

तिलकोत्सवको अवसरमा जानकी मन्दिरबाट पाहुर (कोसेली) राम मन्दिरतर्फ निकालिएको थियो । मिठाई, फलफूल, लत्ताकपडालगायतका सामग्रीसहितको पाहुर गाजाबाजा र सांस्कृतिक झाँकीसहित नगर परिक्रमा गरेर राम मन्दिरमा पुर्याइएको थियो । पाहुर यात्रामा स्थानीयवासी, समाजसेवी, जनप्रतिनिधि, युवा तथा महिला समूहको उल्लेख्य सहभागिता देखियो ।

विगत तीन दशकदेखि तिलकोत्सवको आयोजना गर्दै आएको महावीर युवा कमिटीले यस वर्ष पनि कार्यक्रम भव्य र अनुशासित ढंगले सम्पन्न भएको बताएको छ । कमिटीका महासचिव भरत साहका अनुसार साधुसन्तहरूको विशेष सहभागिताले यो वर्षको तिलकोत्सव अझै आकर्षक र ऐतिहासिक बनेको छ ।

रामजानकी विवाह पञ्चमी महोत्सवमा जनकपुरधामको धार्मिक वातावरण थप जीवन्त बन्दै गएको छ । साताव्यापी महोत्सवले मिथिलाको सांस्कृतिक सम्पदा र धार्मिक महत्वलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रचारप्रसार गर्ने विश्वास व्यक्त गरिएको छ ।

तस्बिरहरू : घनश्याम मिश्र