जनकपुरधाम, ६ मंसिर । संघीयता स्थापनाका लागि दशकौँ लामो संघर्ष बिताएको मधेश प्रदेश अहिले फेरि गम्भीर राजनीतिक अस्थिरतामा फसेको छ ।

जेनजी आन्दोलनपछि सुरु भएको उथलपुथलले सत्ता सन्तुलन मात्तिएको छ भने प्रदेशको सबैभन्दा ठूलो दल नेकपा एमाले अभूतपूर्व संकटमा परेर एकपछि अर्को संवैधानिक पद गुमाइरहेको छ ।

जेनजी आन्दोलनको चपेटामा परेपछि तत्कालीन मुख्यमन्त्री सतिशकुमार सिंहले राजीनामा दिए । त्यसपछि जनमत पार्टीको आकस्मिक निर्णय परिवर्तनसँगै लोसपाका जितेन्द्र प्रसाद सोनल मुख्यमन्त्री बने । तर, सपथ खाएको २५ दिनमै सोनलले पनि राजीनामा दिए ।

दुई दिन नबित्दै महोत्तरीको एक होटेलमा एमालेका सरोजकुमार यादवले असामान्य ढङ्गले मुख्यमन्त्रीको सपथ लिँदा प्रदेशको राजनीतिक वातावरण झन् तनावग्रस्त बन्यो ।

एमाले मधेश प्रदेशसभामा २५ सांसदसहित पहिलो दल हो । तर, यही ठूलो दलको नेतृत्वमा बर्दिबासको एउटा होटेलमा बिहानै उज्यालो नहुँदै गरिएको मुख्यमन्त्रीको शपथ विवादको केन्द्रमा रह्यो ।

शपथ लिने स्थान, प्रक्रिया र समयबारे उठेका प्रश्नपछि संघीय सरकारले एमाले कोटाबाट नियुक्त प्रदेश प्रमुख सुमित्रा सुवेदी भण्डारीलाई पदमुक्त गरिदियो ।

यता, सभामुख पदमा एमालेको पकड पनि टिकेन । पदअनुकूल आचरण नगरेको भन्दै एमालेकै तर्फबाट सभामुख बनेका रामचन्द्र मण्डललाई प्रदेशसभाले दुई तिहाइ मतले पदमुक्त गर्यो । यससँगै एमाले एकैपटक प्रदेश प्रमुख र सभामुख दुवै संवैधानिक पदबाट बाहिरिन बाध्य भयो ।

सत्ताका साझेदार दल नेपाली कांग्रेसले पनि मण्डलविरुद्धको प्रस्तावमा खुलेर साथ दिएपछि एमाले पूर्ण रूपमा एक्लिएको छ । जेनजी आन्दोलनबारे एमाले नेता कार्यकर्ताले दिँदै आएका टिप्पणीले मधेशमा रहेको पुरानो आक्रोश फेरि भड्किएको विश्लेषकहरू बताउँछन् । सिमरा आन्दोलनमा देखिएको जनअसन्तुष्टिले एमालेप्रति मधेसमा बढ्दो अविश्वास प्रस्ट झल्काउँछ ।

पछिल्ला राजनीतिक घटनाक्रमले एमालेभित्रै चिरा देखिन थालेको छ । पार्टीका प्रदेश इन्चार्ज लिलानाथ श्रेष्ठ, पोलिटब्युरो सदस्य सुमन प्याकुरेललगायतका नेताहरू मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवको खुला समर्थनमा छन् । तर, अर्का शक्तिशाली नेता र केन्द्रीय सचिव रघुवीर महासेठ नजिकका प्रमुख सचेतक हरिनारायण महतो सहितका नेताहरूले ‘होटेल शपथ’लाई अस्वाभाविक र अस्वीकार्य भन्दै पार्टीभित्र तीव्र असन्तुष्टि व्यक्त गरिरहेका छन् ।

एमालेले जेनजी आन्दोलनबारे दिएको कडा टिप्पणीले जनभावनालाई थप उत्तेजित बनाएको छ । विशेषगरी मधेश आन्दोलनका बेला एमाले नेतृत्वबाट आएका विभाजनकारी अभिव्यक्तिको स्मरणले अहिले पनि मधेशका आम नागरिकबीच असन्तोषलाई पुनः उब्जाइरहेको छ । यही राजनीतिक मनोविज्ञानले प्रदेशसभामा एमाले अलग्गिन र सात दल एक ठाउँमा उभिन मद्दत गरेको विश्लेषणहरू आउन थालेका छन् ।

प्रदेश प्रमुख गुमाउनु, सभामुख पद जोगाउन नसक्नु, गठबन्धनबाट अलग्गिनु र पार्टीभित्रै आन्तरिक असन्तुष्टि बढ्नु यी सबै घटनाले एमालेलाई मधेश राजनीतिमा निकै कठिन मोडमा पुर्याएको छ । यसले आगामी सत्ता व्यवस्थापन, पार्टी एकता र प्रदेशभरको जनसमर्थनमा कस्तो प्रभाव पार्ला भन्ने प्रश्न थप गम्भीर बनेको छ ।