जनकपुरधाम, ६ कार्तिक । कायस्थ समुदायले आज जनकपुरधामसहित देशभर भगवान श्री चित्रगुप्तको पूजा हर्षोल्लासका साथ मनाएका छन् ।

भाइटीकाको दिन पर्ने यस चित्रगुप्त पूजाको अवसरमा समुदायका सदस्यहरूले आफ्ना वंशदेवता भगवान चित्रगुप्त र कलम–दबातको विशेष आराधना गरी उत्सवको माहोल सिर्जना गरे ।

भगवान चित्रगुप्तलाई कलमका देवता तथा मानिसका पाप–पुण्यको लेखाजोखा राख्ने न्यायाधीश देवता मानिन्छ । पद्मपुराणका अनुसार चित्रगुप्तलाई सृष्टिकर्ता ब्रह्माजीले यमराजको दरबारमा मनुष्यका कर्महरूको अभिलेख राख्ने जिम्मेवारीसहित नियुक्त गरेका थिए ।

चित्रगुप्त जयन्तीका दिन कायस्थ समुदायले बिहान स्नान, ध्यानपछि कलम र दबातलाई धोएर पवित्र बनाइ मन्त्रसहित पूजा गर्छन् । यस दिन कलम प्रयोग नगर्ने परम्परा छ । पूजा स्थलमा भगवान चित्रगुप्तको मूर्तिसँगै किताब, कलम, दबात र रङ्गीन पुष्पले सजाइन्छ । देशका विभिन्न स्थानमा आज चित्रगुप्त पूजाको विशेष तयारी र कार्यक्रमहरू गरिएका छन् ।

जनकपुरधामको देवी चोक, विराटनगरको तिनपैनी, आदर्शटोल, बखरी, चाँदनीचोक र सैनिकटोलमा चित्रगुप्त समाज कल्याण परिषद् युवा समितिले भव्य कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । सो अवसरमा मौलिक मिथिला चित्रकला प्रदर्शनी र सांस्कृतिक प्रस्तुतीहरूले सहभागीको मन जितेका छन् ।

कार्यक्रममा कायस्थ समुदायका पुरुष र महिलाले परम्परागत पोशाकमा नाचगान गर्दै भगवान चित्रगुप्तको जयघोष गरेका थिए । जनकपुरधाम, राजविराज, वीरगंज, गौर र काठमाडौंस्थित चित्रगुप्त मन्दिरहरूमा बिहानैदेखि भक्तजनहरूको भीड लागेको थियो । कतिपय स्थानमा माटो वा धातुको मूर्ति स्थापना गरी पूजा गरी भोलिपल्ट पवित्र जलाशयमा विसर्जन गर्ने चलन छ ।

कायस्थ समुदायको विशेष आकर्षणका रूपमा भगवानको हातमा राखिने कलम लिलामी गरिएको छ । भक्तहरूले शुभलाभ र ज्ञानसमृद्धिको प्रतीक मान्दै प्रतिस्पर्धात्मक रूपमा कलम खरिद गर्ने गर्छन् । त्यसपछि भगवानको प्रसादका रूपमा कलम र मिष्ठान्न वितरण गरिन्छ ।

पुराण अनुसार चित्रगुप्त परमपिता ब्रह्माको कायाबाट उत्पन्न भएको उल्लेख पाइन्छ । यही कारण उहाँका सन्तानलाई ‘कायस्थ’ भनिएको हो । चित्रगुप्तको एक हातमा कलम र दबात तथा अर्को हातमा लेखाजोखा राख्ने किताब रहेको छ । यसले ज्ञान, न्याय र कर्मको सन्देश दिन्छ ।
मानवको मृत्युपछि यमराजसमक्ष पाप–पुण्यको लेखाजोखा चित्रगुप्तले प्रस्तुत गर्छन् र त्यसकै आधारमा आत्माको गन्तव्य तय हुन्छ ।

समाजसेवी तथा कायस्थ बौद्धिक मण्डलीका सदस्यहरूका अनुसार चित्रगुप्त पूजा केवल धार्मिक कर्मकाण्ड मात्र नभई ज्ञान, सत्य र लेखनको आदरभाव जगाउने पर्व हो ।

चित्रगुप्त सेवा समिति जनकपुरधामका वीरेन्द्र कर्ण भन्छन्, ‘कलम हाम्रो अस्तित्व र पहिचानको प्रतीक हो । चित्रगुप्त पूजाले हामीलाई सत्य लेख्ने र धर्मको बाटोमा चल्ने प्रेरणा दिन्छन् ।’