जनकपुरधाम, १७ असोज । मधेश प्रदेशमा जनमत नेतृत्वको सरकार अल्पमतमा परेसँगै नयाँ सरकार गठनको दौड सुरु भएको छ । नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमालेसहितका दलहरूले आ–आफ्ना रणनीति अघि सारिरहेका छन् भने लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा) प्रमुख निर्णायक भूमिकामा उभिएको छ ।

जनमत पार्टीका नेता सतिश कुमार सिंह मुख्यमन्त्री रहँदै आएका सरकारलाई असोज ८ गते नेपाली कांग्रेसले दिएको समर्थन फिर्ता लिँदा हालको सरकार अल्पमतमा परेको हो । त्यसपछि नयाँ सरकार गठनका लागि विभिन्न संयोजनमा छलफल तीव्र भएको छ ।

प्रदेशसभामा सबैभन्दा ठूलो दल एमालेसँग २५ सिट छ भने दोस्रो ठूलो दल कांग्रेससँग २२ सिट छ । दुई दल मिल्दा ४७ मत पुग्छ । तर, सरकार बनाउन ५४ मत आवश्यक पर्छ । त्यसैले कांग्रेस–एमाले मिलेर मात्र सरकार बनाउन नसक्ने देखिन्छ ।

कांग्रेसकी सांसद अञ्जना पण्डितका अनुसार नयाँ सरकार कांग्रेसकै नेतृत्वमा बन्ने सम्भावना बढी छ । उनले भनिन्, ‘कांग्रेसकै नेतृत्वमा नयाँ सरकार बनाउनेतर्फ छलफल भइरहेको छ । एमालेसँग छलफल भइरहेको छ । बन्ने सरकार गठबन्धनकै आधारमा हुनेछ ।’

यदि कांग्रेस–एमाले गठबन्धनलाई लोसपाले साथ दियो भने बहुमतको संख्या पुग्ने देखिन्छ । १०७ सदस्यीय प्रदेशसभामा ५४ सांसदको समर्थन पाए मात्र सरकार गठन सम्भव हुन्छ । मधेशमा नेकपा एमालेका २५, कांग्रेस २२, जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) १९, जनमत पार्टी १३, लोसपा ९, नेकपा माओवादी केन्द्र ९, एकीकृत समाजवादी ७, संघीय समाजवादी पार्टी १, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी १ र राप्रपाका १ जना सांसद छन् । यी अंकगणितले देखाउँछ कुनै एक दलको बहुमत सम्भव नरहेको र गठबन्धनबाहेक विकल्प नरहेको देखिन्छ ।

लोसपा अहिले मधेश प्रदेशको राजनीतिमा ‘किङमेकर’ बनेको छ । कांग्रेस–एमालेसँग मिलेर सरकार बनाउन होस् वा कांग्रेस–एमाले इतर दलहरूसँग मिलेर, दुबै विकल्पमा लोसपाको भूमिका अपरिहार्य देखिन्छ । यसै सन्दर्भमा लोसपा केन्द्रीय अध्यक्ष महन्थ ठाकुर केही दिनअघि मधेशमै पुगेर विभिन्न नेताहरूसँग छलफल गरेका थिए । ठाकुर काठमाडौं फर्किएपछि केन्द्रीय नेतृत्वसँग पुनः परामर्श गरी अन्तिम निर्णय गर्ने बताइएको छ ।

लोसपाका प्रदेश सांसद उपेन्द्र महतो भन्छन्, ‘नेतृत्व लिने वा नलिने, नेतृत्व लिँदा मुख्यमन्त्री को हुने भन्नेबारे केन्द्रीय अध्यक्षकै निर्णय हुन्छ । त्यसपछि हामी अघि बढ्छौं ।’

लोसपा मात्र निर्णायक नभई सम्भावित नेतृत्वकर्तासमेत हो । दुवै प्रकारका गठबन्धनका लागि लोसपाले सरकारको नेतृत्व गर्नुपर्ने दाबी गरिरहेको छ । सांसद महतो भन्छन्, ‘दुवै खालका गठबन्धनमा लोसपाले नै नेतृत्व गर्ने प्रस्ताव आएको छ ।’ यसबाट प्रस्ट हुन्छ कि लोसपाले समर्थन दिने मात्र नभई मुख्यमन्त्रीसमेत आफ्नो पार्टीको बनाउने कसरत गरिरहेको छ ।

कांग्रेस–एमालेको समीकरणबाहेक अन्य दलहरूबीच पनि वैकल्पिक गठबन्धनको खोजी भइरहेको छ । जसमा जसपा, लोसपा, माओवादी, एकीकृत समाजवादी, जनमत लगायत दलहरू सहभागी हुने सम्भावना छ । यी सबै मिल्दा ५८ मत पुग्छ, जुन बहुमत पार गर्न पर्याप्त छ । तर, यस्तो गठबन्धनमा नेतृत्व कसले लिन्छ भन्ने प्रश्न अझै समाधान हुन सकेको छैन । कांग्रेस–एमाले इतरको गठबन्धन सफल भए लोसपाको नेतृत्व सम्भावना अझ बढ्ने देखिन्छ ।

मधेश प्रदेशमा सरकार गठनको अंकगणित जटिल देखिँदैछ । दलहरूको जोडघटाउ, ‘कसले नेतृत्व गर्ने’ भन्ने विवाद र केन्द्रको राजनीति अनुसार प्रदेशमा पनि गठबन्धन बदलिने प्रवृत्तिले अस्थिरता थपिने देखिएको छ । यद्यपि, दलहरूले दसैँअघि नै नयाँ सरकार बनाउनेतर्फ छलफल तीव्र पारेको भन्दै नेताहरू आशावादी छन् ।