जनकपुरधाम, ४ मंसिर । पौराणिक मिथिला सभ्यताको केन्द्र जनकपुरधाममा आजदेखि प्रसिद्ध श्रीसीताराम विवाहपञ्चमी महोत्सव विधिवतरूपमा सुरु भएको छ ।

त्रेतायुगमा भगवान राम र जानकी बीच भएको वैदिक विवाहको स्मरणमा प्रत्येक वर्ष मंसिर शुक्ल पञ्चमीको दिन मनाइने यो सप्ताहव्यापी महोत्सवको पहिलो पाटो ‘नगर दर्शन’ परम्परागत ढङ्गले सम्पन्न भएसँगै धार्मिक शहर जनकपुरधाम भक्तिमय बनेको छ ।

जानकी मन्दिरको प्रांगण श्रद्धालु भक्तजनले खचाखच भरिएको थियो । राम–लक्ष्मणको प्रतीकका रूपमा सजाइएका दुई बालकलाई नगरपरिक्रमा गराएर विवाहपञ्चमीको औपचारिक शुरुवात गरिएको हो । भगवान राम पहिलोपटक भाई लक्ष्मणसहित प्राचीन मिथिलाको राजधानी पुगेको प्रसंगलाई सम्झाउने यो विधिमा भक्तजनले उल्लासपूर्वक सहभागिता जनाएका थिए ।

जानकी मन्दिरका सहायक महन्थ रामरोशन दासका अनुसार यसपालिको विवाहपञ्चमी महोत्सव मंसिर ४ गतेदेखि १० गतेसम्म विविध धार्मिक कार्यक्रमसहित भव्य रूपले मनाइनेछ । ‘स्वागतद्वार, पण्डाल, निमन्त्रण पत्र वितरणदेखि विवाहका सामग्री किनमेलसम्मका तयारी तीव्र रूपमा चलिरहेका छन्,’ उनले भने ।

यस वर्ष पनि परम्पराअनुसार अयोध्याका राजा दशरथ पक्षबाट रामको स्वर्णिम झाँकीसहितको जन्ती रंगभूमि मैदानतर्फ अभिमुख गरिनेछ । उता मिथिला नरेश राजा जनक पक्षबाट जानकीको विशेष सुसज्जित डोलालाई परम्परागत ढङ्गमा शोभायात्रा गर्दै सोही मैदानमा पुर्याइनेछ ।

धार्मिक परम्परा अनुसार रामको स्वर्णिम सिंहासनलाई जानकीको डोलाले पाँचपटक परिक्रमा गरी आरती गरेपछि स्वयंवर सम्पन्न भएको मानिन्छ । यही प्रसंगलाई जीवन्त रूपमा प्रस्तुत गर्न हजारौँ श्रद्धालु जनकपुरधाम आइपुग्न थालेका छन् ।

गोस्वामी तुलसीदासकृत रामायणमा वर्णित जनकद्वारा राखिएको धनुषभंगको प्रतीज्ञा पूरा गर्दै भगवान रामले सीतालाई वरण गरेको मान्यताको आधारमा विवाहपञ्चमी विशेष महत्त्व राख्छ ।

विवाहपञ्चमीको दोस्रो दिन शुक्रबार ‘फूलबारी लीला’, तेस्रो दिन शनिबार ‘धनुषयज्ञ’, चौथो दिन आइतबार ‘तीलकोत्सव’, पाँचौँ दिन सोमबार ‘मटकोर’, मंगलबार ‘राम–सीता स्वयंवर तथा वैवाहिक कार्यक्रम’ भव्य रूपमा आयोजना हुनेछ ।

महोत्सवको अन्तिम दिन मंसिर १० गते ‘रामकलेवा’ गरी जन्तीको विदाईसँगै विवाहपञ्चमी महोत्सव समापन हुनेछ ।

मिथिला संस्कृतिको सर्वाधिक पहिचान बोकेको यो महोत्सवले हरेक वर्षजस्तै यसपालि पनि जनकपुरधाम भक्तजन, पर्यटक र साधुसन्तले भरिने विश्वास गरिएको छ ।

तस्बिरहरू : घनश्याम मिश्र